Restauratie 2013 en heringebruikname (22/11/2013)

Het kerkgebouw van de Protestantse Kerk aan de Lange Winkelstraat 5 te Antwerpen was eind 19^e eeuw dringend aan een opknapbeurt toe. In 1901 wordt dhr. Richard Böcking voorzitter van het kerkbestuur en onder zijn leiding neemt de Duitse afdeling het heft in handen. Het resultaat is indrukwekkend: In de jaren 1904-1909 wordt het gebouw van buiten en van binnen geheel gerestaureerd op haar kosten en – belangrijk punt – volgens hun wensen.

Zoals reeds gemeld had de Duitstalige protestantse gemeenschap hier reeds sinds 1833 haar erediensten gehad, maar de inrichting van het gebouw stamde nog uit de Hollandse tijd en was gebaseerd op een calvinistische visie op een kerkelijke ruimte  (= zoveel mogelijk zitplaatsen om te kunnen luisteren naar de preek ). De restauratie liep dan ook uit op een ‘total make-over’, met name van het interieur. De calvinistische preekkerk zonder koor en altaar werd herschapen in een Lutherse  eredienstruimte, neo-gothisch van toon. De eenbeukige laat-gothische kloosterkerk komt hierdoor weer tot haar recht. De dichtgemet­selde koorvensters werden vrijgelegd en van nieuw glas-in-lood voorzien (firma Hochreiter & Geyer).

Dit alles werd bekostigd door giften van parochianen, wier namen op de glasvensters zijn te lezen, Speth, Böcking, Krumbholtz om maar enkele te noemen. Bij de ingang werd een narthex gecreëerd en op de galerij werd in 1904 een majestueus Walcker-orgel geplaatst.  Nadat in 1907 altaar en kansel waren geplaatst besloot baron August von Ohlendorff dat er ook een nieuw doopvont moest komen. Hij nam zelf contact op met architect Frans van Dijck over de esthetische voorwaarden en schonk het ‘kant en klaar’ aan de kerk (schenkingsacte d.d. 5 oktober 1907). Tevens beloofde hij een spaarboekje te openen ter waarde van 100 frs. voor de eerste dopeling. De gelukkige was een zekere Gertrud Schulze (Taufbuch, 1907, nr. 23, 17/10/1907, waarbij deze geste in de kantlijn is opgetekend).  De totale kost voor het doopvont was 2060 frs. De ontwerper of uitvoerder is onbekend.

De foto toont de situatie in 1942. Rechts vooraan het doopvont met ‘bekroning’.

Baron August von Ohlendorff was een gerespecteerd lid van de Protestantse kerk, tevens jarenlang lid van de ‘Kirchenvorstand’, nu eens als ‘Diakon’, dan weer als ‘Älteste’. Hij was een broer van Heinrich von Ohlendorff, beide telgen van een Hamburgse koopmansfamilie gespecialiseerd in de handel in en verwerking van guano (meststoffen) uit Zuid-Amerika. De Antwerpse fabriek was gevestigd in Burcht en stelde meer dan 500 personen te werk. Na zijn dood (1911) werd hij begraven op kerkhof Hamburg-Ohlsdorf, met een mausoleum als grafmonument. Na de oorlog is zijn fabriek (voortgezet door zijn zoon) gesloten en onder sequester gesteld.

Doopvont

Het doopvont bestaat uit twee delen: een marmeren kuip op dito voet (met daarop het wapenschild van de baron) en een los zwevende messing bekroning, opgehangen met contreforts aan de muur onder het glasraam verbeeldende ‘Jezus die de kinderen tot zich roept en hen de handen oplegt’. Bij de herschildering van de kerk begin jaren 1950 is het doopvontdeksel gedemonteerd en uit de kerk verwijderd. Meer dan 50 jaar heeft het op de gewelven van de kerk gelegen. Tijdens de herstellingswerken in 2012 is het naar beneden gebracht. Het was zwaar vervuild en geoxydeerd.

Onderzoek vanwege de Artesis Hogeschool o.l.v. prof. Patrick Storme bevestigde de waarde en kwaliteit van het doopvontdeksel. Hierop besloot het kerkbestuur om de restauratie te laten plaatsvinden en dit bijzondere stuk erfgoed weer op z’n oorspronkelijke plaats te installeren.  De restauratie werd uitgevoerd door dhr. Derek Biront van METAFOSE uit Borgerhout. Er werd een subsidie verkregen van de Provincie Antwerpen en van enkele Duitse firma’s (BASF en DEGUSSA-Evonik)

In het kader van revalorisatie van het kerkgebouw als ‘herinneringsplek’ plant de Protestantse cultuurkring van Antwerpen, samen met “De Kleine Expeditie” een bijeenkomst op 22 november 2013, waarin enkele aspecten van de Duitse kolonie van Antwerpen worden gememoreerd met de onthulling van het doopvontdeksel als bekroning en testimonium.