Een protestantse kerk in Antwerpen
Esther van Fenema, Het verlaten individu . Waarom voelen we ons zo leeg?
En er dan zondag na de viering en de lunch met elkaar over praten.
Op zondag 26 februari, 26 maart en 30 april zullen we hier samen over spreken in ons Paterskwartier van 12:30 – 14:00 uur. (Na de Taizéviering – koffie en lunch)
– op 26 februari p. 1- 75
– op 26 maart p. 79-179
– op 30 april p. 183-277)
Info en leiding: Marian Knetemann (marian@brabantseolijfberg.be)
Het is goed om in donkere tijden actief de komst van het ‘licht’ voor te bereiden. Daartoe dient de Adventstijd. En: waarom dan niet eens uitpakken met een spiksplinternieuwe cantate voor de een viering. Dick Wursten verzamelde de teksten en Willem Ceuleers schreef de muziek: een koraalcantate is het geworden : Kom tot ons, de wereld wacht, het bekende Adventslied van Ambrosius (Veni redemptor gentium), dat Luther in 1524 in het Duits vertaalde: Nun komm der Heiden Heiland. Wij volgen gewoon de Nederlandse tekst (van Schulte Nordholt), muziek à la Bach, maar minder complex. Koor, solisten (tenor en sopraan) en barokorkest van de Brabantse Olijfberg verzorgen de uitvoering.
het programmaboekje/orde van dienst kunt u op de website van Procant downloaden
1. Koor (SATB, tutti)
Kom tot ons, de wereld wacht,
Heiland, kom in onze nacht.
Licht dat in de nacht begint,
kind van God, Maria’s kind.
2. Aria (tenor, 2 altblokfluiten, altchalumea, bc)
Bewonder, o mensen, dit grote mysterie:
De hemelse Heer toont de wereld zijn hart.
Hemels manna wil hij ons schenken,
Vruchtbaar zaad daalt in de aarde neer.
Levend water drenkt de dorre grond.
3. Recitatief (tenor, b.c)
Zo verlaat Hij, die godgelijk was zijn troon,
zijn heerlijkheid laat hij achter in de hemel.
Temidden van de mensen wil hij wonen,
Gelijk aan de minsten wil hij zijn.
Niet met macht baant hij zich een weg.
maar met zijn levenwekkend woord
wil hij de mensen voor zich winnen.
Kom, ga op weg, gij Held die God en mens verbindt,
Gij zon, gij licht, gij hemels mensenkind.
4. Aria (sopraan, traverso, b.c.)
Kom tot ons, scheur de heem’len Heer
Daal, Heiland, uit uw hemel neer
Wij zijn hier in zo grote nood
Wij leven allen naar de dood
O zon, ga op, o zonneschijn
Laat ons niet in het donker zijn.
5. Recitatief (sopraan, strijkers, b.c.)
Uw kribbe, Heer, staat al klaar en wacht
Tot gij verschijnt in ’t midden van de nacht
En het duister verdrijft dat onze ziel bezwaart.
Zie haar stralen in de nacht
met een ongekende pracht.
Het geloof leeft in dat licht
Waarvoor al het duister zwicht.
Ja, wij komen naar uw kribbe
met een lofzang op onze lippen
omdat Gij voor ons bereid hebt:
een licht dat straalt over alle volken,
een ereteken voor uw volk Israel.
6. Koraal (SATB, tutti)
Lof zij God in ‘t hemelrijk,
Vader, Zoon en Geest gelijk,
nu en overal altijd,
nu en tot in eeuwigheid.
Medewerkers:
In de viering van 13 november zal er veel gezongen worden. Zo horen we drie prachtige koraalzettingen van Heinrich Schütz (1585-1672), uitgevoerd door zangers en bazuinspelers van de Completen (o.l.v. Bart Schoukens)…
De melodieën en toonzettingen die Heinrich Schütz maakte voor de Psalmberijming van Cornelius Becker (1628/1661 herzien), zijn mzikale pareltjes, stuk voor stuk. Een soort miniatuurtjes van wat deze grote componist kon. Toegankelijk ook voor de luisteraar, want in 1988 gaf Ad den Besten een zangboek uit onder de titel Contrafacten, waarvoor hij Nederlandse christelijke lied-dichters had gevraagd om een bijdrage te leveren ‘in het metrum’ van zo’n Becker-Psalm. Drie hiervan krijgt u te horen. Onderwijl zingen we Psalm 139, in beurtzang (zetting Claude Goudimel) en aan het eind ‘Lof zij de Heer, de almachtige koning der ere’, ook in beurtzang.
Voorganger: ds. Dick Wursten.
Muziekviering 9 oktober 2022
Aan de hand van 3 motetten uit de Fontana d’Israel en twee gezangen uit Opella Nova gaan we – al zingende en luisterend – met J.H. Schein op zoek naar het geheim van het menselijk leven: sterfelijk zijn we, maar toch…
We selecteerden drie motetten uit Fontana d’Israel of het ‘Israelisbrünnlein’: van Johann Herman Schein (1586-1630). Dit zijn bijbelspreuken (overwegend, maar niet exclusief uit de Joodse Bijbel – in de kerk het ‘Oude Testament’ genaamd) die door hem muzikaal tot spreken worden gebracht ‘op Italiaanse wijze‘, d.w.z. expressief, madrigalesk (denk: Monteverdi). Deze schriftmotetten worden ‘vocaliter‘ gezongen door een kwintet, en telkens ingeleid met een Pavane uit ‘Banchetto Musicale’ (eveneens van J.H. Schein). Dit zijn meteen ‘De schriftlezingen van deze zondag’. De inleiding op en kadering van is de preek. De drie Schriftmotetten stellen ons namelijk de vraag hoe wij omgaan met de levenstijd die ons is gegeven. De suggestie lijkt te zijn dat de ‘Thora’ (‘Weisung’) hierbij wel eens relevant zou kunnen zijn.
– Herr, lehre uns bedenken… Psalm 90: 12-14: over Gods eeuwigheid en onze beperkte tijd
– Herr, lass meine Klage… Psalm 119: over de weg die God ons wijst doorheen de tijd
– Ich freue mich des Herrn …Jesaja 61: 10: over hoe wij die weg vinden
Daarnaast is er samenzang. Hier hebben we ons ook laten leiden door J.H. Schein, Thomascantor te Leipzig (inderdaad!) en heeft de meest gezongen Lutherse gezangen getoonzet, eveneens op ‘Italiaanse wijze’. We gaan er samen met de solisten twee zingen: Ich ruf zu dir, herr Jesu Christ en Nun lob mein Seel’ den Herrn (de lutherse versie van Psalm 103). Wij zingen de Nederlandse versie van het lied en Schein schenkt ons tussendoor een bezinningsmoment met zijn Duits-Italiaanse versie uit het eerste deel van zijn Opella nova.
OPELLA NOVA
Erster Theil, Geistlicher Concerten,
Mit 3. 4. vnd 5. Stimmen,
zusampt dem General-Bass,
Auff jetzo gebräuchliche Jtaliänische Invention Componirt
Leipzig 1627
FONTANA D’ISRAEL ISRAELIS BRÜNLEIN
Auserlesener Krafft Sprüchlin Altes vnd Newen Testaments
Von 5. vnd 6. Stimmen
sambt dem General Baß
auf eine sonderbar Anmütige Italian Madrigalische Manier
So wol für sich allein mit lebendiger Stim vnd Instrumenten
Als auch in die Orgel Clavicimbel bequemlich zugebrauchen.
Leipzig 1623
over godenzonen, dochters van mensen en hoe tirannen ten val komen.
muziekviering op 11/9/2022 (nine-eleven)
de orde van dienst
We zetten de muziekdiensten (muzikale vieringen) voort in het najaar. Zoals altijd op de tweede zondag van de maand: Willem Ceuleers coördineert de muziek, Dick Wursten staat garant voor de inhoud.
Muzikale viering 12 juni (10u – vanaf 9u45 muziek)
Voor deze zondag is er gekozen voor een drietal motetten uit de Geistliche Chormusik (1648) van Heinrich Schütz. De vaste liturgische onderdelen (samenzang, gebed, lezing, preek) worden hierrond gegroepeerd. De motetten worden ‘vocaliter’ gezongen door 6 solisten. Schütz publiceerde deze verzameling in 1648 (vrede van Münster/Westfalen) om de Lutherse kerken van degelijk materiaal te voorzien om na de oorlog de liturgische vieringen ook muzikaal weer op peil te kunnen brengen.
Vooraf: Jacob Praetorius (1586-1651), uit Orgeltabulatur Ze 1, Clausthal-Zellerfeld, Calvörische Bibliothek (ca. 1640): – Vater unser im Himmelreich, 7 variaties
Sortie: Johann Ulrich Steigleder (1593-1635) uit Tabulatur Buch Dass Vatter Unser (1627): Toccata (= 40ste variatie)
Muzikale viering rond Luthers eerste Psalmberijming (psalm 12)
Ach Gott, vom Himmel sieh darein… (God zie uit uw hemel neer, want het gaat niet goed hier op aarde… ) Voor wat dan volgt, moet u zondag even langskomen om te luisteren. Net als bij een vorige muzikale viering rond een Psalm blijkt dat we zonder kennis van de Hebreeuwse grondtekst veel missen. Luther schiet met z’n vertaling trouwens half mis, maar tegelijk ook raak. Niet verwonderlijk: hij was op dat moment (1523-1524) net de rijkdom van de Hebreeuwse taal aan het ontdekken…
zondag 8 mei, 10u (muziek 9u45)
5de muzikale viering in de Brabantse Olijfberg
Table of Contents
– Luthers eerste lied is Ein neues Lied wir heben an (ballade voor de Antwerpse martelaren (1 juli 1523 te Brussel verbrand: Hendrik Vos en Johan van Essen, Augustijner broeders en studenten van Luther.)
– Luthers eerste geestelijke lied is het gezang Nun freut euch lieben christen gemein, een korte samenvatting van de ‘Blijde Boodschap’.
– Een van Luthers eerste Psalmberijmingen is Psalm 12, een hartstochtelijke roep tot God om om te zien naar zijn kinderen op aarde, want het kwaad maakt zich breed en het onrecht heerst. Er vallen slachtoffers… Het wordt tijd dat God opstaat en zich het lot van de gebogenen en verdrukten aantrekt. Willem Ceuleers componeerde een eenvoudige koraalcantate (duet voor sopraan en bas solo, met orgel). Hij gebruikte hiervoor een Nederlandse vertaling van Luthers lied. Het wordt uitgevoerd als hoofdmuziek in deze viering, waar we ook andere Lutherliederen zullen zingen, in het Nederlands….
Noteer alvast: De 6de muzikale viering zal in het teken staan van het feit dat 350 jaar geleden Heinrich Schütz is overleden (1585-1672): We horen een aantal composities – solistisch bezet – uit zijn Geistliche Chormusik (1648).
Luther ‘zet Psalm 12 naar zijn hand’, net als elke andere lezer doet. Lezen is interpreteren, vertalen maakt dat expliciet. In 1523 wordt de jonge hervormingsbeweging bedreigd door interne spanningen: allerlei types gaan met de op zich juiste idee dat we zelf Gods woord moeten beproeven om te verstaan wat hij wil, aan de haal en creëren chaos. De eerste beeldenstorm is al snel een feit. Luther houdt z’n hart vast en ziet maar één weg: terug naar het echte, zuivere woord, opnieuw. En de gladde mensenpraat wantrouwen…
Ds. Petra Schipper schrijft: Pasen vieren in bewogen tijden… dat doe je best samen. Stapje voor stapje ontdekken dat de leegte niet hopeloos is, het graf niet het eindpunt. Ons omkeren van angst naar hoop, van ieder voor zich naar samen. Om 10u verbreken we de Vasten met brood en wijn. Dan ontsteken we buiten de nieuwe Paaskaars en brengen die binnen om vanaf 10.30u te vieren met liederen, gebeden en muziek:
Charles Tournemire (1870-1939) nam in 1930 voor een aantal improvisaties op voor de radio (Cavaillé-Coll orgel in de Ste-Clothilde, Parijs). In 1958 zijn die door Maurice Duruflé (1902-1986) uitgeschreven en gepubliceerd. Willem Ceuleers speelt er drie van:
De originele radio-opname uit 1930 staat online:
Palmpasen Passiezondag
Voorgangers: Ds. Bert Dicou, Dick Wursten
Orgel: Willem Ceuleers
9u45 Théodore Dubois (1837-1924), uit ‘Douze nouvelles pièces’ (1893): Prélude et fugue, & Marche triomphale
10u verwelkoming
– Aanvangspsalm 118: 7 allen, 8 meerstemmig, 9 allen
– duiding: dubbele zondag: Palmpasen en Passiezondag
Psalm 24 : zingen vers 1 – lezing 2-4 of onberijmd – zingen vers 5
WOORDDIENST
Gebed bij de opening van de Schriften, gevolgd door
– lezing: Mt. 21: 1-5
Gezang 121: 1 en 2
– vervolg Mt 21: 6-9
Gezang 121: 3 en 4
– preek (ds. Bert Dicou)
– orgel: Willem Ceuleers: uit ‘3 meditaties’ (2017): meditatie in h-klein, opus 881 nr. 2
– gebeden + Onze Vader
– collecte:
orgel: Willem Ceuleers: uit ’24 kleine preludes’ (2021): prelude in Es-groot, opus 984 nr. 7
DE MATTHEÜSPASSIE (het begin)
– gelezen door 3 lectoren, en afgewisseld met strofen uit gezang 178 (Jezus om uw lijden groot), gezongen en bewerkt voor orgel (partita) door Willem Ceuleers
Mattheüs 21: 10-17 + Mattheüs 26:6 -56
– Zegen & zending
Amen: Gezang 456: 3 (4-stemmig)